_The Mendele Review_: Yiddish Literature and Language (A Companion to _MENDELE_) ______________________________________________________ Contents of Vol. 02.017 15 May 1998 |------------------------------| | Binem Heler, z"l (1908-1998) | |------------------------------| 1) Yiddish Matters: From the Editor (Leonard Prager) 2) Binem Heler, z"l, 1908-1998 (ed.) 3) Nine Yiddish poems about Yiddish (Lucas Bruyn and Leonard Prager) 4) "der orn-koydesh falt..., " _muser|nikes_ (Khayem Grade) 1)---------------------------------------------------- Date: 15 May 1998 From: Leonard Prager Subject: Yiddish Matters The Yiddish poet, Binem Heler, passed away this week in Israel. His creative career, stretching from Poland to Israel and spanning almost the entire twentieth century, merits our attention. In his memory, we reprint here three of his poems in praise of Yiddish and of the Yiddish poem. In this issue: 1. In keeping with the spirit of Binem Heler's poems in this memorial issue -- all in praise of Yiddish -- we present nine fellow-Yiddish poets on the same theme, a favorite one in Yiddish literature. Their poems and the three Heler poems are all to be found in the anthology _Yidish in lid_ / 169 lider fun 74 poetn / 12 nigunem tsu lider [antologye], red. un araynfir fun Shmuel Rozhanski, Buenos-Ayres, 1967 [mustererk 33]. Three of the poems are set to music and the scores are given in the Rozhanski volume. 2. With "der orn-koydesh falt..." we conclude the eight-part poem _muser|nikes_ by Khayem Grade. Coming: A Yehoyesh (Solomon Bloomgarden) issue, with selections from his tanakh translation. 2)---------------------------------------------------- Date: 15 May 1998 From: Leonard Prager Subject: "in vunderlekhn loshn," "du fregst," "dos yidishe lid" (Binem Heler, z"l, 1908-1998) "in vunderlekhn loshn" fun binem heler in vunderlekhn loshn fun di yidn der entfer iz faran in same fregn, punkt vi di zun vos hert nisht oyf tsu zidn in tropns funem khlipendikn regn. di verter varfn-on aza min koyekh, a tayve -- zikh aleyn tsu lozn hern, khotsh yede freyd zey brengen-oyf in troyer un yedn shmeykhl bodn zey in trern. un ersht der nign -- hert zikh tsu tsum nign, vos shmidt di klangen eng tsunoyf in ringen. er tsvingt, az oykh der veytik zol farvign; er tsvingt, az oykh der krekhts zol nemen zingen. ***** "du fregst" fun binem heler mayn fraynd, du fregst, vu iz dos naye lid? -- dos naye lid vet kumen, kumen... in gortn fun mayn yidish loshn blit di shefe fun yisroel|dike blumen. avade iz mir noent nokh der vint, vos yogt arum di volkns iber vegn. nor fun der bloykayt vet nisht vern blind mayn oyg, vos iz gevoynt tsu shney un regn. s'vet bayshteyn mir mayn mames alter skhus -- a trernflek oyf gele tkhine-bleter. ikh vart itst oyf ir zifts, vi oyf a grus -- un dos gezang vet kumen shpeter. ***** "dos yidishe lid" fun binem heler dos yidishe lid fun mayn vig hot iber mayb lebn gerut. ikh bin nisht gegangen in krig, ikh hob nisht fargosn keyn blut. di oremkayt hot mikh gebentsht tsu zukhn in pratse mayn broyt. ikh hob nisht geshtrekt tsu keyn mentsh dem fintstern makhshir fun toyt. gevoygn hob ikh in geher di shtilkayt fun eygenem kol, un faynt kh'hob gehat dos gever in klingen fun retseyekh|ishn shtol. dos yidishe lid fun mayn vig in fridn far got un far layt -- dos lid fun der klorvayser tsig iz shtarker geven fun der tsayt. a tank hot tseshmetert a tank, un mord hot farshlungen dem mord; anshtot an armey in gezang -- geblibn iz blut oyf ir ort. mor iber der khorever erd mayn vig heybt zikh oyf un zi flit -- in shtilkayt vert vider gehert dos fridlekhe yidish lid. ***** 3)--------------------------------------------------- Date: 15 May 1998 From: Lucas Bruyn and Leonard Prager Subject: Nine Yiddish poems about Yiddish Table of Contents (pagination refers to Rozhanski volume): 1) Faynberg, Leyb "shprakh fun shprakhn" pp. 36-7 [1950] 2) Glatshteyn, Yankev "reyd tsu mir yidish" pp. 220-222 [score] 3) Klinger, Kehos "yidish" p. 246 4) Hofshteyn, Dovid "in yidishn vort" p. 191 5) Mani-Leyb "yidish" pp. 31-32 [score] 6) Nadir, Moyshe "mame-loshn" p. 43 7) Ravitsh, Meylekh "yidish!" pp. 42-43 8) Sutskever, Avrem "yidish" pp. 186-7 [1948] 9) Tabatshnik, Mendl "mame-loshn" pp. 87-88 [score] -------------------------------------------- 1. "shprakh fun shprakhn" fun leyb faynberg (1897-1969) "biz greykhn vet di letste hent di kalte kon yidish oyfraysn dem univers" [Arn Leyeles] o, mame-yidish, shprakh fun shprakhn, o, ziser klang fun yidish lid: in nekht fun tsar, in teg fun nakhes hot s'proste folk dikh oysgeshmidt. vi s'gart a harts nokh glik farloshns, vi s'|khalesh|t gumen nokh a trunk, hot s'shtume folk gezukht a loshn, gelekhtst mit plapldiker tsung. geborgt a korets mel bay slavn, a tife multer bay dem daytsh, un s'hobn mame-hent shershave farknotn s'teyg fun yidish-taytsh. un tsugemisht tsu roye heyvn a mestl honik fun tanakh -- ven oyfgeyn vet dos teyg in oyvn, zol zis oyf gumen zayn di shprakh. fun verter poshet|e, vi groshns, fun proste, vokhedike reyd bist oyfgegangen, yidish loshn, vi frish, gerotn heymish broyt. durkh vayn un troyer, tants un gile, mit bord, mit maske un mit tukh, hot ershter zingmayster der _shpilman_, gezungen dikh in _Shmuel-bukh_. nokh im, fun hamburg biz venedig, hebreish -- halb un khotse -- daytsh, gezungen dikhters hobn freydik a mizmer shir le|ivre-taytsh. [1950] ----------------------------- 2. "redt tsu mir yidish" fun Yankev glatshteyn (1896-1971) reyd tsu mir yidish, mayn yidish land, un ikh vel tsu dir reydn ivrit mimeyle. avrem mit sore|n kumen mir antkegn fun der meores-hamakhpeyle. got helf, zeyde-bobeshi! avrem geyt shvaygndik di gas ariber. -- nem zikh nit tsum hartsn, yankele! -- zogt sore -- er iz meyvn kol diber. s'iz azoy do ongenumen. a mantsbil darf yidish shtumen. ober a yidene fun yidishtaytsh hot oykh epes vos tsu zogn. zog ikh dir got helf, mayn kind, zolst mir al dos guts farmogn. gleyb mir, yankele, s'vet kumen a tsayt in khamishoser-land fun rozhinkes un faygn, az ale ivrit-kinder veln oyfhern yidish shvaygn. un az zey veln zikh tsereydn, veln zey, vet a nakhes zayn tsu hern, azoy vet geshen, yankeke mayn kind, a shvue ken ikh dir shvern. der zeyde avrem, fun yener zayt gas, vinkt tsu mir un fokhet mit der fatsheyle. o, reyd tsu mir yidish, mayn yidish land, un ikh vel tsu dir reydn ivrit mimeyle. ***** 3. "yidish" fun Kehos kliger (1904-1985) yidish, yidish iz mayn shprakh, reyd ikh, shrayb ikh yede zakh oyf tate-mames loshn. akh, vi hartsik un vi sheyn un vi poshet tsu farshteyn iz tate-mames loshn. yidish, yidish iz mayn shprakh, bay zeg un hamer -- yedn fakh hilkht mayn folkish loshn. stringevet der shnayder net un zayn lid shraybt der poet in mayn zaftik loshn. yidish, yidish iz mayn shprakh, afile ven ikh veyn un lakh tu ikh es oyf yidish. alts vos bay tog ikh trakht un alts vos ikh troym bay nakht iz vider nor oyf yidish. iz far yidish -- undzer shprakh, lomir ale shteyn oyf vakh un kegn ale soynem. zi vet lebn nokh a sakh lange doyres undzer shprakh -- tsu lehakhes undzer soynem. ***** 4. "in yidishn vort" fun Dovid hofshteyn (1889-1952) in yidishn vort, vi s'iz vild, vi s'iz mild, vi s'iz tayer, iz faran aza ruf tsu banayung, iz faran aza helisher fayer, az vintn vos tsien oyf veltishe breytn barotn, nit kenen farblozn zayn gliendn otem, un ashn fun tkufes nit kenen zayn tsunter fargroyen, zayn muntern tsunter, vos helt zikh oyf shtilkayt fun bloyen. in yidishn vort, vos iz okersht aroys fun di tsvangen, vos umruik zukht zikh nokh felder un stepes, iz faran shoyn di zikhere ru un di breytkayt fun epos. un nit nor bay heylike shomrem -- in vort bay di poshet|e hiters, hert zikh der onheyb fun shtoltse gezangen fun shniters, hert zikh der onzog oyf nuntere klangen fun shayer -- in yidishn vort, vi s'iz vild, vi s'iz mild, vi s'iz tayer.... ***** 5. "yiddish" fun mani-leyb (1883-1953) di velt iz ful mit reydn, es redt dokh yede zakh, un yeder oyf zayn shteyger, un yeder oyf zayn shprakh. der volkn redt mit duner, di zun mit fayerflam; der vald mit grinem royshn, mit broyzn redt der yam. mit brumen redt di khaye, der foygl -- mit gezang; mit flistern -- di kvaln, mit shorkhen redt di zang; mit ale toyznt farbn un reykhes redt di blum; dos fligele di mindste redt oykh mit ir gezhum. der mentsh nor mit zayn khokhme -- fun alemen di kroyn -- er redt mit yedns loshn, oykh funen shteyn fun ployn. oyf zibetsik leshoynes farshteyt der mentsh un redt, vos nor es hert zayn oyer, vos nor zayn oyg derzet. un vu a folk mit mentshn, iz do a shprakh bay zey: in england redt men english, un rusish in rosey; in shpanye redt men shpanish, khinezish in kitay, volokhish in volokhye, un terkish in terkay. un yidn -- reydn yidish in ale ekn velt, vu nor a yid in fridn shtelt-oyf zayn ru-getselt, un yidn reydn yidish, un yidish iz dokh sheyn, un gring a tsveytn yidn farshteyt vi zikh aleyn. ***** 6. "mame-loshn" fun Moyshe nadir (1885-1943) neyn, ikh bin keyn korev nit fun koyanem un neviem: mayn shprakh hot shver gehorevet in fishgesl fun vin. mayn lid -- es trogt keyn gleklekh nit, keyn shlifes un keyn kreygn% ikh trog in proste peklekh mit mayn mamedik farmegn. ikh shrayb mit shtiker luft oyf tog un klor vi a gut-morgn, un ver es darf, un ver es vil -- zol kumen un zol borgn. --------------------- % i.e. _kragns_ 'collars' Is this a comic plural forced to rime with farmegn? [ed.] ***** 7. "yiddish" fun Meylekh ravitsh (1893-1976) balangen balang ikh tsu dem amorets, shraybn ken ikh nisht keyn lokshn-koydesh, reydn reyd ikh mit dem prostn loshn fun di ameratsem. un mayn tate iz zikh stam a yid, a grober yung, a batlen fun batlonem-land, a vald-soykher, ober gor a shlekhter soykher, a glik, vos khotsh ikh bin a dikhter -- hob ikh mit di kaptsonishe miskhorem zayne nisht gemakht eyn hant. un ikh aleyn bin yorn lang ergets vi farvorfn: tsen shoen in a tog in dem parnose-yokh geshpant; tsvey shoen in der nakht bin ikh a dikhter un hob dir aza koyekh in di grobe hent, tsu tantsn oyf di dinste strunes mit di dinste tener, un tsu zbenken oyf di grebste strunes mit di grebste koyles: ot azoy vi ale dikhters; khotsh shraybn shrayb ikh nisht keyn loshn-koydesh, vayl di faynkayt hob ikh faynt be|takhles sine min hasine. megst khokhem-hebreist bay ot di verter fartsien dayn zoyerste mine! un zayn bin ikh, baym tish fun mayne gute brider, a gantser yakhsn un a gantser porets: ikh bin der dikhter fun dem amorets! [1919] ***** 8. "yidish" fun Avrem sutskever (1913-) zol ikh onheybn fun onheyb? zol ikh vi avrohom oys brudershaft tsehakn ale getsn? zol ikh zikh a lebedikn lozn iberzetsn? zol ikh aynflantsn mayn tsung un vartn biz farvandlen vet zi zikh in oves|dike rozhinkes mit mandlen? vos far a katovesdike vitsn darshnt mayn poezye-bruder mit di baknbardn, az mayn mame-loshn geyt bald unter? mir veln nokh in hundert yor arum do kentik zitsn un firn di diskusye bay dem yarden. vayl a shayle noglt un noglt: oyb er veys genoy vu di tfile fun berditshever, yehoyeshes lid un kulbaks voglt tsu dem untergang -- to zol er mir, a shteyger, onvayzn _vuhin_ di shprakh geyt-unter? efsher bay dem koysel-marovi? oyb yo, vel ikh dort kumen, kumen, efenen dos moyl, un vi a leyb, ongeton in fayerdikn tsunter, aynshlingen dem loshn vos geyt-unter, aynshlingen un ale doyres vekn mit mayn brumen! [1948] ***** 9. "mame-loshn" fun mendl tabatshnik (1894-1975) [sung to score by Nosn Byeleykin] gekhovet hot mayn mame mikh, genyontshet un dertsoygn, s'hot der shverer lebnsyokh ir rukn oysgeboygn. zi hot farvigt mikh mit gezang, mit lider shtil, in yidish, mit mame-loshn mikh geflegt -- tsi den iz es a khidesh? hob ikh ayngezapt in zikh, durkh teg un lange yorn, mayn mames nign tsiterik -- di shprakh fun mayn geboyrn. un vi a zeykher halt ikh itst ot di yeroshe tayer -- mayn mames alte mutershprakh, vos gelaytert iz in fayer ... ***** 4)---------------------------------------------------- Date: 15 May 1998 From: Itsik Goldenberg Subject: "der orn-koydesh falt..." _muser|nikes_ (Khayem grade) [8] der orn-koydesh falt... 001 di beymer hobn shtil farvorfn di gekroyzte kroynen, 002 tsum harbst gegreyt zikh, vi an eyde tsum mekadesh zayn dem shem. 003 a diner beyml hot a krekhts geton, genumen veynen, 004 zay shtil, du vest zikh tsugevoynen, 005 mir ale zaynen shoyn gevoynt tsu dem... 006 Khayem vilner iz geshtanen un gehorkht farglivert. 007 farhilt in grine bleter hot a vayser lomp gefibert, 008 a groyse tsiterike likhtnets oysgeshpunen 009 un farvebt in ir di breyte shtamen. 010 Khayem vilner hot zikh in der mit gefunen 011 un getsitert mitn gantsn park tsuzamen... 012 der himlbloy in di aleen di tsevintikte iz oysgerunen, 013 di nakht hot vi a mider gertener arayngeshlaykht, 014 batapt di beymer un tsunoyfgebundn 015 mit shotns dos getsvayg, vos hot getsitert grin un faykht. 016 oyf vayte gasn, oyfn motse-shabes|dikn mark, 017 hobn fayern zikh ongetsundn 018 un farblondzshet inem altn mark... 019 Khayem vilner hot geglivert shtum, 020 gevorn fun minut fargliverter un shtumer. 021 farbaygetsitert hot a zuniker gezshum, 022 a gildener gezshum, vi fun a beyn sof zemer, 023 un oysgegangen, vi a kranker foygl in di tsvaygn. 024 der harbstvint hot a tsi geton a muser-nign, 025 gekhlipet in di bleter shtil un frum, 026 der nign hot genumen hekher shtaygn, 027 biz er iz ariber in gebrum. 028 Khayem vilner hot geshvign 029 un aleyn gehert zayn shvaygn... 030 tseshoklt hobn zikh di beymer, 031 geshlaydert mit di kep, vi muser|nikes bay der tfile --- 032 an oysgeshrey -- a vayter, a geheymer, 033 hot in gedikhtenish tsebreklt zikh in klangen shtile, 034 gegoysest in der fintster, zikh gematert, 035 der vilner hot geton a tsi zikh -- un genumen loyfn, 036 der vint hot im dem veg farshotn 037 mit farvelkte bleter-hoyfns. 038 vi a farplonterter in drotn, 039 hot er gerisn zikh: azoy fil tsayt ge|poter|t, 040 gevolt ariberyogn in geloyf zayn shotn, 041 un vi a feygl-tshate hobn arum im geflatert 042 vayte heylike gezangen... 043 di klangen hobn im gefangen, 044 hot er zey nokhgetapt batsoybert, 045 der vint hot im tsetumlt un tseshoybert, 046 tsevorfn dos geklang, vi bleter harbstike in ale zaytn. 047 er iz gelofn in der mit, 048 di nontn hobn im farshtelt di vaytn, 049 di nakht hot oysgeloshn zayne trit. 050 er hot geaylt, un vos er iz gekumen nenter, 051 hot dos gebroyz tsuotemt zikh alts brustiker un frayer; 052 der vilner iz gelofn tsum besmedresh vi an opgebrenter, 053 vos yogt zikh rateven zayn letstn shayer... 054 di kloyz iz in di hintergeslekh a fartsveyflte gelegn, 055 geshlaydert zikh in kramfn, vi a yam in zayne bregn, 056 a motse-shabes|dike, oysgeloshene, on likht, 057 nor in der oyfgebroyzter khoshkhes der gedikhter, 058 hot er derfilt far|dveyke|te gezikhter, 059 un gikh a tap geton zayn eygenem gezikht -- 060 kalt. di bakn shlaberik, arum di lipn beyze tsukn --- 061 a gebrokhener hot er zikh tsu der kloyz genumen rukn... 062 - in fintstern besmedresh hot gebroyzt a yam. 063 geshreyen hobn glaykh vi fayerdike feygl oyfgeflamt, 064 geklapt fartsveyflt mit di fligl on di vent, 065 un oysgeloshene tsurik aropgefaln 066 oyf di oysgeshtrekte tfile|dike hent. 067 a vald hot zikh tseyomert, yeder boym mit a bazunder kol, 068 un inem shturem hot geklogt dem rosh-yeshives shtim: 069 - moray veraboysay, lomir makhn itst a tfile nokh a mol: 070 "a reyne harts bashaf undz eloyhim". 071 un s'entfert im a hundertfakhiker tsuvigter viderkol: 072 "a reyne harts bashaf undz eloyhim"... 073 geshrey. ayeder zukht in dem gebet a tikn. 074 men patsht: der rosh-yeshive hot keyn koyekh nit tsu shrayen. 075 yeder pruvt zayn oysgeshrey farshtikn. 076 der rosh-yeshive lesht oys mit zayn shtime ale ay-ay-ayen: 077 - moray veraboysay, 078 men ken dergreykhn in eyn sho dem emes, 079 im ayntsuhaltn -- darf men ranglen zikh a gantsn lebn. -- 080 Khayem vilner hot derhert dem vaytn remez, 081 un vi a hoyz, vos halt baym aynfaln a krekhts gegebn. 082 - moray veraboysay, 083 oyb mir kenen nit ariber -- muzn mir ariber! 084 in kloyz iz vider oysgebrokhn der geviter, 085 un Khayem vilner bay der kloyztir, opgeteylt fun gantsn tsiber, 086 hot in der fintsternish arayngeyomert biter. 087 -- moray veraboysay, 088 ikh hob gezen in rusland in di blutike milkhome-teg: 089 a mentsh hot zikh arayngeshpart in a gepaktn tsug, 090 hot men im aroysgeshlaydert durkhn fentster oyfn mitn veg... 091 arayngeyn iz nokh nit genug, 092 men muz zikh aynbaysn, zikh aynshtshemen, farklamern, 093 men vert a mol im mitn loyf aroysgeshlaydert --- 094 kep un foystn zetsn in di vent un hamern, 094 un der rosh-yeshive shturemt vayter: 095 - der grester noyef reb Elazar ben dardaye, 096 hot in di kni zayn kop fargrobn; oyf der erd 097 geyomert, vi a malekh a farshtoysener, un vi a khaye, 098 biz der himl hot zayn tshuve fort derhert. 099 moray veraboysay, 100 a mentsh darf kenen shtarbn fun kharote shlukhtsenish 101 tsunoyfgedreyt, 102 un vi oyf Moyshen -- di malokhem, zol der himl klogn oyf zayn toyt... 103 moray veraboysay, 104 dos lebn vert a last, a kharpe, un bloyz tser 105 far dos, vos vaklt zikh -- vos ken nit vagn; 106 o, farn mentshn iz der grester gzer, 107 oyb er ken zikh fun zayn alter teyve nit antzagn... 108 iz lomir betn nokh a mol: 109 ovinu malkeynu... tserays dem bitern gzar-din --- 110 un vi a barg, vos shit arop zikh in a tol, 111 hobn zikh tseshotn in geshrey -- di zin 112 fun ukraine, lite, poyln un volin. 113 men hot shoyn nit gehert dem rosh-yeshives reyd. 114 an ongetrerte shtim iz zikh fargangen krank un tsart, 115 azoy vi a bashtrofte kind fargeyt; 116 a tsveyte shtim hot zikh vi shtol gegesn breyt un hart, 117 biz a kol, a royter, durshtiker hot beyde shtimen oysgetrunken, 118 un aleyn in fintsternish farzunken. 119 a hilkh a shleferiker, kalter, vi der opzifts fun a vayter ban, 120 hot in der fintsternish arumgezukht, tsi s'iz faran 121 a lokh, avu arayntsukrikhn un zikh leygn. -- 122 a geshrey hot durkhgetsakt, adurkhgefloygn, 123 vi a blits, vos kritst mit fayer oyf a khmare. 124 un vi in zungli fun tseveykter erd a pare, 125 iz oyfgegangen dos gebet... es hot di kloyz gekletert 126 oyf felzntrep, oyf volkntrep -- aroyf, aroyf --- 127 un Khayem vilner hot getsitert mitn gantsn guf, 128 vi a boym, vos vil nit opgebn dem harbst di letste bleter... 129 mit a mol a toyber krakh -- 130 ale lompn hobn zikh vi oksnoygn far der shkhite ongetsundn. 131 vi ayz hot oyfgeplatst di nakht. 132 dos likht hot fun di henglaykhter getrift, vi blut fun vendn. 133 der orn-koydesh hot zikh oysbeygn pamelekh ongehoybn, -- 134 der alter orn mitn heykhl toyres un farshtoybte shnitserayen, 135 pamelekh mit tsushpreyte kehune-hent fun oybn, 136 hot er geboygn zikh ariber ale kep -- farshtikt dos shrayen. 137 dershrokn hobn zikh gedrapet in der hoykh di leybn, -- 138 geblibn hengen zaynen oyfn zilbernem poroykhes toyte oygn --- 139 der orn-koydesh hot oyf der farshtarter eyde zikh geboygn... 140 biz es hot tserevet zikh a hilfgeshrey -- a ruf. 141 ale hobn zikh a vorf geton tselekherte fun gevaldn, 142 getrotn hobn fis oyf kop, oyf haldz un guf: 143 dem orn-koydesh unterhaltn!.. 144 mit oysgekrimte penemer fun shrek, farbrente mayler fun geshrey, 145 nor in di oygn blind fartsveyflter bitokhn -- 146 o, vi tsum brenendikn tsimer fun ir kind -- a froy, 147 hot men zikh geshpart, gerisn un gekrokhn... 148 tsebrumt hot zikh di kloyz, vi a balagerte milkhome shtot: 149 ovinu malkeynu... tsulib di oysgeshokhtene far dayn ekhod! --- 150 Khayem vilner iz gelegn bay der kloyztir un getsaplt, 151 geranglt zikh, gevolt in retungs-leyter zayn a shtapl -- 152 rateven! -- un nit gekent avek fun shvel; 153 a yomer ton -- di tsung iz ayngefrorn in zayn kol --- 154 un plutslung hot di gantse kloyz fun im zikh opgerisn, 155 der orn-koydesh hot zikh oyfgehoybn hekher, hekher, 156 a farklamerter in hent, 157 Khayem vilner hot zikh mit di tseyn in dil arayngebisn, 158 es hobn durkhgeshvindlt farbay im di vent, -- 159 avekgeshturemt, vi far|mishpet|e titanen oyfn gilyotine vogn. 160 fun vaytn hot nokh zeyer duner zikh dertrogn: 161 ovinu malkeynu... tu dayn gayst, dayn heylikn fun undz nit op --- 162 der duner hot zikh toyb alts mer un mer dervaytert, 163 un Khayem vilner iz geblibn -- a farvendeter in an okop, 164 a blinder in a nakhtvald bay an oysgebrentn shayter --- ______________________________________________________ End of _The Mendele Review_ 02.017 Leonard Prager, editor The editor of _TMR_ can also be reached via _Mendele_'s homepage: http://www2.trincoll.edu/~mendele Subscribers to _Mendele_ (see below) automatically receive _The Mendele Review_. Send "to subscribe" or change-of-status messages to: listproc@lists.yale.edu a. For a temporary stop: set mendele mail postpone b. To resume delivery: set mendele mail ack c. To subscribe: sub mendele first_name last_name d. To unsubscribe kholile: unsub mendele ****Getting back issues**** _The Mendele Review_ archives can be reached at: http://www2.trincoll.edu/~mendele/tmrarc.htm